Sự suy yếu của đồng USD đang tạo cơ hội cho Trung Quốc đẩy mạnh vị thế của nhân dân tệ trên thị trường tài chính toàn cầu. Hàng loạt động thái mở cửa thị trường và khuyến khích thanh toán xuyên biên giới bằng nhân dân tệ đang được Bắc Kinh triển khai quyết liệt.
Trong bối cảnh đồng USD mất hơn 9% giá trị từ đầu năm, Trung Quốc đang tận dụng thời cơ để tăng ảnh hưởng của nhân dân tệ trên thị trường toàn cầu. Một trong những bước đi đáng chú ý là bài phát biểu của Thống đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC), ông Pan Gongsheng, tại Diễn đàn Tài chính Lục Gia Chủy, nơi ông kêu gọi “giảm sự phụ thuộc quá mức vào một đồng tiền chủ quyền duy nhất”.
Ông Pan công bố kế hoạch thành lập trung tâm quốc tế hóa đồng nhân dân tệ kỹ thuật số tại Thượng Hải và phát triển giao dịch hợp đồng tương lai bằng nhân dân tệ. Đây là một phần trong nỗ lực lâu dài của Bắc Kinh nhằm đưa nhân dân tệ trở thành đồng tiền thanh toán và đầu tư được sử dụng rộng rãi.
Trung Quốc cũng đã phát hành phiên bản kỹ thuật số của nhân dân tệ, thay thế một phần tiền mặt trong lưu thông. Song song đó, các sàn giao dịch lớn như Thượng Hải, Đại Liên và Trịnh Châu đã cho phép nhà đầu tư nước ngoài đủ điều kiện giao dịch thêm 16 loại hợp đồng tương lai và quyền chọn mới.
Vì sao Trung Quốc tập trung vào thị trường phái sinh hàng hóa?
Nhiều động thái gần đây của Trung Quốc tập trung vào mở rộng quyền tiếp cận thị trường phái sinh, đặc biệt là hàng hóa. Các hợp đồng mới bao gồm cao su thiên nhiên, chì, thiếc… – những mặt hàng đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Theo chuyên gia Zhou Ji từ công ty chứng khoán Nanhua, việc mở rộng này không chỉ giúp nhà đầu tư nước ngoài phòng ngừa rủi ro mà còn góp phần tăng ảnh hưởng của nhân dân tệ trong việc định giá hàng hóa toàn cầu – lĩnh vực vốn bị đồng USD thống trị từ lâu.
Ngoài ra, Sàn Giao dịch Hàng hóa Thượng Hải cũng đang lấy ý kiến về việc cho phép sử dụng ngoại tệ làm tài sản thế chấp khi giao dịch các hợp đồng tính theo nhân dân tệ – bước đi nhằm giảm rào cản kỹ thuật và thu hút thêm nhà đầu tư quốc tế.
Bắc Kinh có đang thuyết phục được nhà đầu tư toàn cầu?
Trung Quốc đang mở dần cánh cửa cho nhà đầu tư nước ngoài. Từ tháng 10/2024, các nhà đầu tư đủ điều kiện được phép giao dịch quyền chọn ETF để phòng ngừa rủi ro. Trước đó, Trung Quốc cũng miễn phí mở tài khoản trái phiếu cho các tổ chức tài chính nước ngoài.
Một bước tiến đáng kể là việc Morgan Stanley – một trong những “ông lớn” Phố Wall – được cấp phép thành lập công ty môi giới 100% vốn nước ngoài tại Trung Quốc và bắt đầu cung cấp dịch vụ cho thị trường phái sinh hàng hóa nội địa.
Tuy nhiên, rào cản vẫn còn: Trung Quốc kiểm soát chặt dòng vốn và thị trường tài chính nội địa vẫn thiếu minh bạch. Theo chuyên gia Matt Gertken (BCA Research), nhà đầu tư toàn cầu vẫn lo ngại rủi ro địa chính trị và thiếu hệ thống pháp luật vững chắc – những yếu tố khiến nhân dân tệ khó trở thành lựa chọn thay thế thực sự cho đồng USD.
Không chỉ tập trung vào đầu tư, Trung Quốc cũng đang thúc đẩy mạnh mẽ hệ thống thanh toán bằng nhân dân tệ trên toàn cầu. Nhiều ngân hàng thanh toán nhân dân tệ ở nước ngoài đã được thiết lập, cùng với hệ thống thanh toán liên ngân hàng xuyên biên giới do Bắc Kinh phát triển.
Ngày càng có nhiều khoản vay của Trung Quốc dành cho các nền kinh tế mới nổi được thực hiện bằng nhân dân tệ thay vì USD, một phần vì chi phí vay thấp hơn. Năm 2024, Trung Quốc cũng dành gói tín dụng 100 tỷ USD cho doanh nghiệp tại Hồng Kông tiếp cận tài chính bằng nhân dân tệ.
Ngoài ra, sự mở rộng ra nước ngoài của các doanh nghiệp Trung Quốc – đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ kinh doanh qua mạng – cũng tạo nhu cầu sử dụng nhân dân tệ ở nước ngoài. Một số startup như FundPark còn được hỗ trợ lãi suất cho các khoản vay bằng nhân dân tệ ngoài Trung Quốc.
Nhân dân tệ liệu có thay thế được đồng USD?
Dù có nhiều nỗ lực, nhân dân tệ vẫn còn một chặng đường dài để thay thế đồng USD trong vai trò đồng tiền thống trị toàn cầu. Theo số liệu tháng 5/2024 từ hệ thống thanh toán quốc tế Swift, nhân dân tệ chiếm 2,89% giá trị thanh toán toàn cầu – xếp thứ 6, giảm một bậc so với tháng trước.
Trong khi đó, đồng USD vẫn chiếm gần 50% giá trị thanh toán toàn cầu, theo sau là euro với hơn 23%. Các nhà đầu tư vẫn coi đồng USD là kênh trú ẩn an toàn nhờ vào tính thanh khoản cao, hệ thống pháp lý rõ ràng và độ sâu thị trường tài chính Mỹ.
Tuy nhiên, sự bất ổn trong chính sách của Mỹ – đặc biệt dưới thời ông Donald Trump – khiến nhiều quốc gia tại châu Á đẩy mạnh đa dạng hóa tiền tệ, chuyển dần khỏi sự phụ thuộc vào đồng USD. Trong bối cảnh đó, nhân dân tệ có thể không thay thế được USD ngay, nhưng sẽ dần đóng vai trò lớn hơn trong hệ thống tài chính đa cực.
Vào đầu tuần, đồng nhân dân tệ đã chạm đáy 16 tháng qua.
Theo Thu Trang (Theo CNBC) ([Tên nguồn])